Czym jest stres?
Stres jest naturalną reakcją organizmu w trudnych sytuacjach. Pojawia się wtedy, gdy wyzwanie jest oceniane jako zbyt wymagające, by sobie z nim poradzić. Zakłócona jest więc równowaga między postrzeganym stopniem trudności zadania a subiektywnym odczuciem odnośnie własnych zdolności i możliwości.
Stres można odczuwać w różnych sytuacjach i w różnorodny sposób. Dzieje się tak, ponieważ każdy inaczej postrzega podobne sytuacje. To nie miejsce, osoba, zadanie czy wymaganie są stresujące. Zdenerwowanie jest wywoływane przez sposób myślenia konkretnej osoby. To właśnie percepcja własnej zdolności radzenia sobie z wymaganiami sprawia, że zmieniają się myśli, uczucia, reakcje ciała oraz zachowanie.
Objawy stresu
Gdy pojawia się stres, jego objawy można zauważyć w co najmniej jednej z czterech sfer funkcjonowania: poznawczej, emocjonalnej, fizjologicznej oraz behawioralnej.
Objawy poznawcze:
- negatywny sposób myślenia (np. „nie poradzę sobie”),
- trudności w podejmowaniu decyzji,
- problemy z koncentracją,
- łatwe popadanie w roztargnienie,
- zapominanie o planach i obowiązkach,
- trudności w zapamiętywaniu.
Objawy emocjonalne:
- nieprzyjemne emocje (np. „czuję napięcie”, „jestem rozdrażniony”),
- zwiększenie nasilenia emocji (np. „jestem rozemocjonowany”, „zaraz wybuchnę”).
Objawy fizjologiczne:
- fizyczne reakcje na stres (np. bóle głowy lub brzucha, napięte i bolące mięśnie, utrata apetytu lub zwiększony apetyt, trudności w oddychaniu, problemy skórne, podwyższone tętno, zwiększona częstość przeziębień i/lub infekcji wirusowych).
Objawy behawioralne:
- zachowanie w odpowiedzi na stres (np. unikanie trudnych sytuacji, nadmierne picie alkoholu, utrata panowania nad sobą, odwlekanie decyzji i działań, obgryzanie paznokci).
Źródła stresu
Stresujące mogą być pojedyncze, ważne wydarzenia oraz zmiany życiowe, do których trzeba się przystosować. Są to na przykład: ślub, rozwód, ciąża, nowa praca czy przejście na emeryturę. Ale źródłem stresu bywają również codzienne sytuacje takie jak spotkania towarzyskie, wyjazdy lub zakupy. Gdy takie zwykłe i częste doświadczenia są powodem zdenerwowania, to emocje mogą się kumulować i prowadzić do poważnych problemów.
Jak poradzić sobie ze stresem?
Stres jest reakcją nie na samą trudną sytuację, ale na sposób jej postrzegania oraz interpretowania przez konkretną osobę. Unikanie pewnych okoliczności i miejsc albo odwlekanie zadań nie likwiduje stresu, a wręcz go potęguje.
Najskuteczniejszą metodą radzenia sobie ze stresem jest zmiana sposobu myślenia. Tej techniki walki ze stresem można nauczyć się podczas terapii poznawczo-behawioralnej. Właściwie zrealizowana terapia stresu prowadzi do zmiany sposobu postrzegania otaczającej rzeczywistości. A to w konsekwencji znacząco obniża poziom odczuwanego napięcia.
Terapia stresu
Psychoterapeuta w czasie sesji wyjaśnia oraz uczy, w jaki sposób:
- identyfikować stresory, czyli bodźce wywołujące stres,
- modyfikować niezdrowe strategie zwalczania stresu (np. unikanie),
- znaleźć techniki radzenia sobie ze stresem dostosowane do indywidualnych preferencji,
- stosować poszczególne techniki, by skutecznie i samodzielnie działać także po zakończeniu psychoterapii.
Zobacz też: terapia indywidualna >
