Rozpoznanie zaburzeń osobowości
Psycholodzy i psychoterapeuci diagnozują zaburzenia osobowości, przeprowadzając wyczerpujący wywiad z pacjentem, testy psychologiczne oraz obserwacje. Zebrane dane umożliwiają im zidentyfikowanie zaburzonych obszarów osobowości, a także wskazanie tych sfer, w których pacjent funkcjonuje lepiej.
Zgodnie z międzynarodowymi kwalifikacjami psychiatrycznymi, za zaburzenia osobowości uznaje się takie zaburzenia, które:
- powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu,
- wpływają na wiele obszarów życia,
- utrudniają przystosowanie się do wielu ról społecznych,
- powodują cierpienie osoby dotkniętej problemem i/lub osób z jej najbliższego otoczenia,
- utrudniają nawiązywanie i/lub utrzymywanie relacji z innymi ludźmi,
- objawiają się przekonaniami oraz zachowaniami odmiennymi od przeciętnej w danym społeczeństwie (np. innymi reakcjami emocjonalnymi, postawami, działaniami czy innym postrzeganiem świata, siebie, swoich bliskich oraz pozostałych ludzi),
- charakteryzują się występowaniem bardzo sztywnych reakcji poznawczych oraz behawioralnych,
- są mocno utrwalone i występują przez długi czas.
Czynniki wpływające na powstawanie zaburzeń osobowości
Zaburzenia osobowości – w odróżnieniu od innych problemów natury psychologicznej – nie mają cech epizodu, ale mają charakter trwały. Osoby cierpiące na zaburzenia osobowości mają odmienne od przeciętnej i utrwalone cechy charakterologiczne, wzorce postępowania, sposoby myślenia oraz funkcjonowania. A przyczynami powstania tych zaburzeń mogą być:
- temperament i wrażliwość dziecka,
- wpływ rodziców (np. modelowanie zachowania przez rodziców lub styl wychowawczy nieadekwatny do potrzeb dziecka),
- wpływ osób z rodziny i spoza niej (np. rodzeństwo, dalsza rodzina, nauczyciele, sąsiedzi, przyjaciele, koledzy),
- doświadczenia z dzieciństwa (np. niezaspokojone potrzeby z wczesnych etapów życia),
- traumatyczne wydarzenia.
Rodzaje zaburzeń osobowości
Istnieje bardzo wiele różnych zaburzeń w obszarze osobowości. Ich klasyfikację według DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) prezentujemy w artykule na temat rodzajów zaburzeń osobowości.
Leczenie zaburzeń osobowości
Osobowość może się zmieniać w czasie – samoistnie albo pod wpływem wydarzeń i/lub osób. Pozytywne zmiany może spowodować np. leczenie zaburzeń osobowości przez doświadczonego psychoterapeutę. Jest to jednak proces długotrwały i skomplikowany.
Zazwyczaj leczenie zburzeń osobowości z wyboru przybiera formę psychoterapii. W niektórych przypadkach sesje terapeutyczne są łączone z farmakoterapią i innymi metodami wsparcia.
Badania naukowe wskazują, że jedną z najbardziej skutecznych rodzajów psychoterapii stosowanych w leczeniu zaburzeń osobowości jest terapia schematów.
Zobacz też: terapia indywidualna >