Rozpoznanie zaburzeń pod postacią somatyczną
Zaburzenia pod postacią somatyczną (somatoform disorders) mogą przybierać wiele różnych form. Ich cechą wspólną jest występowanie u pacjenta fizycznych objawów bez wyraźnie określonej przyczyny medycznej. Dzieje się tak wtedy, gdy problemy somatyczne nie mają źródła w chorobie ciała, ale pojawiają się na podłożu psychicznym.
Zaburzenie somatyzacyjne
Pacjent z zaburzeniem somatyzacyjnym (inaczej: zaburzeniem z somatyzacją) odczuwa dolegliwości ze strony różnych układów w swoim ciele. Mogą to być odczucia związane z układem pokarmowym (np. zaparcia, biegunki, bóle brzucha), układem nerwowym (np. mrowienie, drętwienie, drżenie), układem sercowo-naczyniowym (np. przyspieszone lub nieregularne bicie serca, marznięcie dłoni lub stóp) czy układem mięśniowym (np. bóle lub osłabienie mięśni).
Co istotne, zazwyczaj objawy zmieniają się wraz z upływem czasu. Przykładowo, na początku pacjent skarży się na bóle stawów, za rok męczy go niestrawność, a w kolejnych latach odczuwa mrowienie w dłoniach. Pacjent nie symuluje, nie udaje i nie kłamie, ale naprawdę odczuwa te problemy i cierpi z ich powodu.
Zwykle osoba dotknięta zaburzeniem somatyzacyjnym ma za sobą długą historię leczenia u różnych specjalistów oraz wiele przebytych badań i testów. Mimo to nie ma zdiagnozowanej jednoznacznej przyczyny somatycznej, która mogłaby wyjaśnić pojawiające się symptomy. Zauważane objawy nie są też wywołane zażyciem leków, przyjęciem innych substancji ani występowaniem choroby psychicznej.
W zaburzeniu somatyzacyjnym objawy fizyczne mają charakter psychogenny, czyli związany z psychiką.
Zaburzenie hipochondryczne
Zaburzenie hipochondryczne (inaczej: lęk o zdrowie) występuje, gdy pacjent jest przekonany, że cierpi na poważną chorobę, np. AIDS, nowotwór, problemy z sercem, schizofrenia. Nawet normalne odczucia i zmiany ciała są przez niego interpretowane jako zagrażające zdrowiu oraz życiu.
Pacjent odczuwa lęk i – chcąc pozbyć się swoich obaw – wykonuje obsesyjne czynności. Albo często chodzi do lekarzy różnych specjalizacji i wykonuje mnóstwo badań, albo przeciwnie – unika lekarzy jak ognia. Podejmowane działania nie przynoszą jednak oczekiwanej ulgi w dłuższym okresie, a myśli o poważnej chorobie wciąż powracają.
Osoba z zaburzeniem hipochondrycznym trafia do psychologa lub psychiatry zwykle dopiero po długim diagnozowaniu przez innych lekarzy, gdy badania nie wykazują niczego niepokojącego, a pacjent nadal jest przekonany o swojej chorobie i przeoczeniu jej przez lekarzy.
Uporczywe bóle psychogenne
Pacjent cierpiący na uporczywe bóle psychogenne odczuwa przewlekłe dolegliwości bólowe, które nie mają podłoża somatycznego i nie są związane z żadną chorobą somatyczną. Istotną cechą tego zaburzenia jest fakt, że często dolegliwości bólowe nasilają się pod wpływem stresu.
Pozostałe zaburzenia pod postacią somatyczną
Oprócz wymienionych wyżej zaburzeń pod postacią somatyczną, istnieje jeszcze kilka innych rodzajów:
- nieokreślone zaburzenia somatyzacyjne,
- zaburzenia niezróżnicowane występujące pod postacią somatyczną,
- zaburzenie autonomiczne pod postacią somatyczną,
- inne zaburzenia występujące pod postacią somatyczną.
Leczenie zaburzeń pod postacią somatyczną
Gdy dolegliwości fizyczne nie mają uzasadnienia w postaci choroby ciała, warto udać się do psychologa. W czasie konsultacji psychologicznych można odkryć prawdziwe przyczyny problemów somatycznych, a podczas psychoterapii – przepracować problem.
Leczenie zaburzeń pod postacią somatyczną ma na celu dotarcie do źródeł problemu i usunięcie ich, a przez to prowadzi do ustąpienia objawów fizycznych. Czas trwania oraz harmonogram terapii zależy od nasilenia problemu psychologicznego.
Zobacz też: terapia indywidualna >
